Kind 20 Sep 2020

Dit zijn de 4 basis-opvoedstijlen + voorbeelden

We horen over aware parenting, slow parenting, onvoorwaardelijk ouderschap en nog veel meer spannende termen. Maar al deze opvoedstijlen komen allemaal voort uit de 4 basisopvoedstijlen: De autoritaire stijl, democratisch stijl, de toegeeflijk stijl en de verwaarlozende stijl. In dit artikel bespreken we ze alle 4, en geven we ook voorbeelden. Waarin herken jij je?

In dit artikel:

Baumrind opvoedstijlen nog steeds actueel

Psychologe en pedagoge Diana Baumrind categoriseerde de 4 opvoedstijlen in 1966. Vandaag de dag zijn ze nog steeds actueel. In de praktijk gebruiken de meeste ouders een mix van verschillende opvoedstijlen.

Door de jaren heen worden er telkens nieuwe stijlen toegevoegd, herzien, populair en sommigen verdwijnen (gelukkig) zelfs weer. We beginnen met de eerste, ouderwetse stijl: de Autoritaire stijl.

1. Autoritaire opvoedstijl

De autoritaire stijl is de stijl die vroeger veel gebruikt werd. Uitspraken als ‘omdat ik het zeg’ of ‘je hebt niets te willen’, passen bij deze stijl.

De ouder is de baas en het kind is ondergeschikt en moet gehoorzamen. Als het kind ongehoorzaam is, krijgt het (lijfelijke) straf. De regels of het waarom worden verder niet uitgelegd en er is geen ruimte voor discussie.

Het enige voordeel van autoritair opvoeden is dat er veel duidelijkheid is voor het kind en dat het makkelijk is voor de ouders. De ouders bepalen wat er gebeurt.

Verder zitten er vooral grote nadelen aan deze opvoedstijl. Een kind kan angstig en volgzaam worden, of juist tegenovergestelde – rebels en agressief.

Zelfstandigheid wordt bij deze stijl niet bevorderd, en het kind krijgt weinig zelfvertrouwen. Er wordt niet geleerd waarom het iets wil, en er is geen ruimte om zelf beslissingen te leren nemen. Deze manier kan veel strijd opleveren en uiteindelijk zorgen voor afstand tussen de ouder en het kind. 

Ben jij zelf zo opgevoed, dan is de kans groot dat je er óf een aversie tegenhebt, of juist deze stijl juist aanhoudt (bewust of onbewust).

2. Toegeeflijk of laissez faire opvoedstijl

Toegeeflijke ouders doen precies het tegenovergestelde van de autoritaire ouders. Laissez faire komt uit het Frans en betekent iets als ‘laat maar gaan’. Deze ouders hebben veel oog voor de behoeften van hun kind, en geven hun kind bijna altijd zijn zin.

Er is sprake van gelijkwaardigheid en er zijn weinig conflicten, want het kind mag bijna alles. Ouders nemen hun kind serieus, maar zichzelf of hun eigen regels vaak minder.

Een nadeel is dan ook dat een kind snel verwend wordt, en hierdoor geen grenzen kent. Er is weinig tegengas en feedback, en een kind kan gemakzuchtig worden.

Met deze stijl leert een kind ook niet om te gaan met negatieve emoties, omdat die vrijwel altijd worden vermeden.

3. Democratische opvoedstijl (autoritatief)

Democratisch opvoeden is een opvoedstijl waarbij er een balans is gevonden tussen de verschillende opvoedstijlen.

Ouders stellen regels, maar houden hierbij de wensen en de behoeften van hun kind voor ogen. Ze geven leiding, maar kijken tegelijkertijd naar de gevoelens en de ontwikkeling van hun kind, en overleggen met hem of haar.

De regels worden onderbouwd en het kind wordt gesteund en aangemoedigd. Er zitten veel voordelen aan deze manier van opvoeden. Het kind krijgt zelfvertrouwen en de zelfstandigheid wordt bevorderd.

Het kind wordt gerespecteerd en er is openheid en gelijkheid tussen kind en opvoeder.

Een nadeel is dat deze opvoedstijl veel tijd en energie kost – veel meer dan de andere opvoedstijlen. Een valkuil is dat de ouders soms blijven argumenteren en niet hun eigen grenzen aangeven.

4. Verwaarlozende opvoedstijl

De laatste opvoedstijl is de verwaarlozende opvoedstijl. Deze ouders stellen weinig regels, maar geven ook geen steun, veiligheid, betrokkenheid en geborgenheid.

Het kind wordt eigenlijk aan z’n lot overgelaten en moet alles zelf uitzoeken. Een ouder die verwaarlozend opvoed heeft veel tijd voor zichzelf, maar de stijl bevordert de ontwikkeling van het kind niet.

Op den duur weet een kind dat het niet op de ouders aankan. Ze zullen zelf hun eigen boontjes doppen, problemen oplossen en al erg jong hun eigen leven gaan leiden. Denk aan kinderen waarvan de ouders nooit thuis zijn, en kinderen die niet worden gezien door hun ouders.

Een kind voelt zich vaak eenzaam, in de steek gelaten en ervaart geen liefde.

Nieuwe inzichten en veranderende opvoedstijlen

Gelukkig mengen de meeste ouders de verschillende opvoedstijlen. Een beetje van het een, een beetje van het ander. Experts blijven ook altijd onderzoeken naar de meest bevorderlijke opvoedmethode. Dit geeft telkens nieuwe inzichten en resultaten, wat weer nieuwe opvoedmethodes oplevert. Er is daarom geen ‘echte’ beste opvoedstijl, maar er zijn zeker verschillende opvoedstijlen die wel bevorderlijker werken voor de zelfverzekerdheid en zelfstandigheid van het kind. Denk aan aware parenting of onvoorwaardelijk ouderschap.

 

Bij welke opvoedstijl voel jij je thuis?